Δημοσιεύθηκε στην Μακεδονία της Κυριακής
1 Ιουλίου 2007
του Λεόν Σαλτιέλ
Επιστρέφοντας από ένα πρόσφατο ταξίδι στον Καύκασο, δεν ξέρω αν είμαι πιο αισιόδοξος ή απαισιόδοξος για το μέλλον της περιοχής. Μεγάλες προοπτικές ανοίγονται για τις τρεις δημοκρατίες, την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και την Γεωργία, που ιδρύθηκαν το 1991 με την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Από την άλλη, τα τρία νέα κράτη του Καυκάσου αντιμετωπίζουν μια σειρά προκλήσεων --ανεργία, τοπικές συγκρούσεις, έλλειψη δημοκρατίας, κλειστά σύνορα, επιβαρυμένο φυσικό περιβάλλον-- που δυσχεραίνουν την ενεργή τους συμμετοχή στην παγκόσμια οικονομία.
Το σενάριο του «Great Game», του «Μεγάλου Παιχνιδιού» μεταξύ της Ρωσικής και της Βρετανικής Αυτοκρατορίας για τον έλεγχο της Κεντρικής Ασίας κατά τον 19ο αιώνα φαίνεται να επαναλαμβάνεται στις μέρες μας. Οι τρεις μεγάλες δυνάμεις της περιοχής, η Ρωσία, το Ιράν και η Τουρκία, που γεωγραφικά περιτριγυρίζουν τον Καύκασο, ανταγωνίζονται για ερείσματα και επιρροή. Από το σκηνικό δεν λείπουν και οι άλλες μεγάλες δυνάμεις, οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Κίνα.
Τρεις οι δημοκρατίες του Καυκάσου, τρεις και οι αποσχισθείς περιοχές: Ναγκόρνο-Καραμπάχ, Αμπχαζία και Νότιος Οσσετία. Και στις τρεις περιοχές υπάρχει έντονη η Ρωσική στρατιωτική παρουσία σε σημείο που πολλοί αναλυτές συμφωνούν ότι οι τρεις αποσχισθείς περιοχές αποτελούν μέρος ενός ρωσικού σχεδίου για επαναφορά της επιρροής της στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Ιδιαίτερα σε μια περιοχή όπου η Ρωσία αντιμετωπίζει και η ίδια αποσχιστικά κινήματα, στην Τσετσενία και το Νταγκεστάν, στον βόριο Καύκασο. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αντικατάσταση των Ρώσων στρατιωτών από Ευρωπαίους δεν προβλέπεται να προχωρήσει.
Από τις τρεις δημοκρατίες, αυτή η οποία έχει «κερδίσει τη λοταρία» είναι το Αζερμπαϊτζάν, στο οποίο βρέθηκαν μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ήδη ο αγωγός Μπακού-Τζεϊχάν μεταφέρει πετρέλαιο από την Κασπία στην Τουρκία μέσω Γεωργίας για διάθεση στις διεθνείς αγορές, ενώ νέος αγωγός ετοιμάζεται για το φυσικό αέριο. Το Αζερμπαϊτζάν κυβερνάται από την δυναστεία των Αλίγιεφ, με τον Χαϊντάρ Αλίγιεφ πρόεδρο επί 10 χρόνια και τον γιο του Ιλχάμ που τον διαδέχτηκε μετά τον θάνατό του το 2003. Οι Αλίγιεφ έχουν αντιγράψει το μοντέλο του Κεμάλ και σε όλη την χώρα μπορεί κανείς να δει φωτογραφίες και αγάλματα του πατέρα και γιου, μαζί και χωριστά, με τον αποθανόντα πατέρα να υπερτερεί σαφώς στον αριθμό σε σχέση με τον γιο και τωρινό πρόεδρο.
Η Γεωργία, η πιο φιλοδυτική χώρα του Καυκάσου, έχει προχωρήσει περισσότερο στις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι στα κυβερνητικά κτήρια, πλάι στην εθνική σημαία, κυματίζει η σημαία της ΕΕ, σημάδι του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας. Η κυβέρνηση απαρτίζεται από αμερικανοσπουδαγμένους τριαντάρηδες, ύστερα από την «ρόδινη επανάσταση» που ανέτρεψε την κυβέρνηση Σεβαρνάτζε. Αντιμέτωπη με μεγάλη ανεργία και με επιδεινωμένες σχέσεις με την Ρωσία (κλειστά είναι τα σύνορα των δύο χωρών καθώς και ο αγωγός φυσικού αερίου), η Γεωργία αναπτύσσεται στους τομείς του τουρισμού και ως δίαυλος μεταφοράς καυσίμων και προϊόντων ανάμεσα στην Τουρκία και την Κασπία Θάλασσα.
Η τρίτη δημοκρατία, η Αρμενία, βρίσκεται και αυτή αντιμέτωπη με οικονομικές δυσκολίες. Με τα σύνορά της με την Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν κλειστά έπειτα από τον πόλεμο στο Καραμπάχ, οι εισαγωγές και εξαγωγές της επιβαρύνονται σημαντικά από μεταφορικά έξοδα και άλλες καθυστερήσεις. Με την γείτονά της Τουρκία ανοικτό είναι και το θέμα της αναγνώρισης της Αρμενικής Γενοκτονίας, στο οποίο η Τουρκία αντιδρά έντονα. Η δραστήρια Αρμενική διασπορά αποτελεί στήριγμα για την χώρα, μέσω επενδύσεων, δωρεών και οικονομικής βοήθειας.
Ο εκδημοκρατισμός, το άνοιγμα των αγορών, η προσέλκυση επενδύσεων αποτελούν προτεραιότητες για τις τρεις δημοκρατίες του Καυκάσου. Στα 16 χρόνια ανεξαρτησίας τους θέλουν να έρθουν κοντύτερα στην Ευρώπη και τους άλλους διεθνείς οργανισμούς. Από την άλλη, ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων και οι ανοικτές τοπικές συγκρούσεις αποτελούν μπαρουταποθήκες που εύκολα μπορούν να εκραγούν.
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, στην κορυφή του Καυκάσου είχε αλυσοδέσει ο Δίας τον Προμηθέα, επειδή έδωσε τη φωτιά στον άνθρωπο. Κάθε μέρα ένας αετός του έτρωγε το συκώτι και αυτό κάθε βράδυ γιατρευότανε. Μέχρι που ήρθε ο Ηρακλής, σκότωσε τον αετό και έσπασε τις αλυσίδες που είχε φτιάξει ο Ήφαιστος. Εναπόκειται να δούμε αν ο Ηρακλής σκοπεύει να ξαναπεράσει από την περιοχή…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου